آرتمیا

مقـــدمـــه

دریاچه ارومیه با وسعتی معادل شش هزار کیلومتر مربع بیستمین دریاچه بزرگ جهان و پرآب ترین و بزرگترین دریاچه داخلی ایران است . از اسامی دیگر این دریاچه : ریما ، چیچست ، زپاتا ، کبودان و شور قابل ذکر است . نزدیک به سی رودخانه به دریاچه ارومیه می ریزند . عمق متوسط آب حدود 6 متر می باشد . مهمترین نکته در مورد این دریاچه شوری آب و غلظت آن به علت وجود املاح زیاد (280-350 گرم در لیتر) است . بطوریکه از نقطه نظر شوری پس از بحرالمیت شورترین دریاچه جهان محسوب می شود .

در بررسیهای که قبلاً انجام گرفته دو نمونه باکتری به نامهای Clostridium perfringens و
Streptococcus faecalis ، سخت پوست کوچکی به نام Artemia salina و یک جلبک ماکروسکوپی به نام
Enteromorpha intestinalis گزارش شده است . ( صابری 58-1357)

همچنین یک نمونه جلبک میکروسکوپی به نام Dunaliella viridis از حوضچه‌های استخراج نمک اطراف دریاچه جدا شده است (صدر افشار و ابراهیم زاده ، 1372) .

در بررسیهای اخیر که توسط تیم جلبک شناسی گروه زیست شناسی دانشگاه شهید بهشتی انجام گرفت برای اولین بار دوازده نمونه جلبک متعلق به سه رده Cyanophyta ، Chlorophyta و Bacillariophyta از دریاچه اورمیه استخراج و شناسایی گردید ولی جلبک ماکروسکوپی فوق‌الذکر
(Enteromorpha intestinalis) در این بررسیها مشاهده نشد .

تصویر شماره 2 - نمونه‌ جلبکهای موجود در دریاچه اورمیه

بررســی عمــومی آرتمیــا

آرتمیا یکی از انواع مهم و نسبتاً گسترده سخت پوستان است که آبهای نسبتاً شور تا آبهای خیلی شور که میزان املاح آنها ممکن است تا چند برابر آب دریا باشد زندگی می‌کند . اندازه آن در ماده‌ها 15 و در نرها حدوداً 12 میلی متر است وجود آرتمیا در یک زیستگاه به دو عامل بستگی دارد :
1- اولاً میزان املاح که بایستی به اندازه کافی بالا باشد (عمدتاً بیش از 100 gr/lit) تا موجودات شکارچی مزاحم نتوانند در آن زندگی کنند .

2- درجه حرارات مناسب برای رشد و نمو آرتمیا مناسب باشد اولین گزارش مکتوب در مورد آرتمیا در سال 1755 میلادی توسط اسکلوسر Schlosser میلادی به ثبت رسیده است ولی آرتمیا در نمونه‌های آبی از آبگیرهای شور در نزدیکی دریاچه لیمنگتون Lymington انگلستان یافته بود .

ارزش غذائی و کاربردهای آرتمیا در تغذیه آبزیان در سال 1933 میلادی در آمریکا روشن شده و بدین ترتیب از سال 1339 کاربرد آن در آبزی پروری رایج گشت .

آرتمیــــا

گونه آرتمیای موجود در دریاچه ارومیه که بنام آرتمیا اورمیانا Artemia urmiana به ثبت رسیده از خانواده سخت پوستان بوده که فون اصلی دریاچه را تشکیل میدهد و با فیلتر نمودن آب محیطی مواد غذائی مورد نیاز خود را از انواع فیتوپلانکتونها و زئوپلانکتونها و باکتریهای موجود در محیط خود تأمین میکند . بطور متوسط 50% وزن خشک آرتمیای بالغ را پروتئین تشکیل میدهد و بیشترین ارزش غذائی آرتمیا در مرحله ناپلئوس (مرحله اول زندگی آرتمیا) میباشد که هر گرم وزن خشک آن حدود 10 میلی گرم از اسیدهای چرب را داراست و به همین دلیل منبع غذائی ارزشمندی است برای انواع لارو ماهی و میگو و دیگر آبزیان و همینطور پرندگانی که به این دریاچه مهاجرت مینمایند امروزه در سطح جهانی از آرتمیا به سه صورت ذیل استفاده میشود .

1- کیست دکپسوله آرتمیا جهت تغذیه انواع لاروماهی و میگو

2-ناپلئـــــوس آرتمیــــا جهت تغذیه در مراحل لاروی ماهی و میگو

1- بـــالـــغ آرتمیــــــا جهت تغذیه ماهیان خاویاری و ماهیان سردآبی

آرتمیا سخت پوست نسبتاً کوچکی است که درازای ماده‌ها mm15 و نرها mm 12 است و در گونه‌ بومی دریاچه ارومیه ممکن است تا

mm 20 هم برسد . از نظر مرفولوژی آرتمیای ماده دارای یک تخمدان (OVISAC) بوده که کیست‌ها در آنجا تجمع میابند و آرتمیای

بالغ نر در ناحیه سردارای یک جفت چنگگ (CLASPER) بوده که توسط این چنگگ‌ها آرتمیای ماده را میگیرد و عمل جفت‌گیری

را انجام میدهند . آرتمیای بالغ دارای دو چشم قرنیه و 11 جفت پای شناست که آبششها در روی آن قرار دارند .

پراکنش جغرافیــایی آرتمیــا

بعلت وجود آبهای شور در سراسر دنیا و همچنین توانایی پراکنش طبیعی و جغرافیایی گونه‌های آرتمیا بطرق مختلف از قبیل جابجایی کیست‌ها توسط عواملی نظیر باد و پرندگان آبی مهاجر این موجود دارای انتشار وسیعی در کره زمین می باشد .

21ص